De inspecteurs die de Vlaamse scholen controleren, staan ook in voor het toezicht op huisonderwijs. Je hebt er alle belang bij te weten wat er precies van je wordt verwacht, want een negatieve inspectie kan het einde van het huisonderwijs betekenen. Je krijgt een herkansing na een negatieve inspectie, maar is de tweede inspectie ook negatief dan moet het kind in een erkende school ingeschreven worden.
Gelukkig bestaat er een ‘beoordelingskader voor inspectie’. Je kan het beoordelingskader voor inspectie vinden op de website van het Vlaams Ministerie van Onderwijs. Dit document toont aan wat de inspectie verstaat onder ‘kwaliteitsvol onderwijs’.
Wat verwacht de inspectie van jou?
De inspectie wil in de eerste plaats zien of je kind een evenwichtig aanbod van kennis en vaardigheden wordt bijgebracht. Daarnaast willen ze ook een bepaalde evolutie zien. Leidt het huisonderwijs tot MEER kennis en vaardigheden? Om dit te kunnen evalueren zullen de inspecteurs letten op de volgende zaken:
- De onderwijsdoelen van het huisonderwijs: Heeft de huisonderwijzer onderwijsdoelen vooropgesteld en houdt hij/zij daarbij rekening met de noden van het kind? De inspectie vertrekt hierbij van de Vlaamse eindtermen en ontwikkelingsdoelen en kijkt of jouw onderwijsdoelen gelijk of gelijkwaardig zijn. Bereik je ongeveer dezelfde eindtermen en ontwikkelingsdoelen? Komen dezelfde leergebieden aan bod?
- De afstemming van het huisonderwijs op de leerbehoeften van het kind: Hou je rekening met de leerbehoeften van het kind? Heeft je kind het motorisch wat moeilijk en heeft het moeite met schrijven, zorg dan dat je aanbod dat ook weerspiegelt. Toon bijvoorbeeld een schriftje waarin het kind zijn/haar handschrift oefent. Gaat wiskunde heel vlot, ga dan wat sneller of geef het kind wat extra uitdaging met wat moeilijke vraagstukken.
- De planning van het huisonderwijs: Hoe ziet jouw planning eruit op lange termijn? En hoe op korte termijn? Op lange termijn kun je in het basisonderwijs bijvoorbeeld zeggen dat je naar de eindtermen toewerkt. Op korte termijn werk je bijvoorbeeld met weekcontracten.
- De wijze waarop het huisonderwijs structuur krijgt: De inspectie ziet graag wat structuur. Geef je op een geregelde en systematische wijze les? Wie iedere morgen om 9 uur aan tafel gaat zitten en met een lesrooster werkt, heeft hier alvast geen probleem mee. Het is moeilijker wanneer je wat losser omgaat met leren. Analyseer even je dag. Je hebt waarschijnlijk toch wel een routine. De inspecteurs verwachten niet dat je weet waarmee je dinsdag om 10 uur zal bezig zijn. Ze willen horen hoeveel tijd er voorbehouden is voor de kinderen en hun onderwijs.
- De beschikbaarheid van leermiddelen: Dit spreekt voor zich. Als je beweert elke dag Frans te doen, dan verwachten de inspecteurs ook een methode Frans te zien. Dat moet geen gekochte methode zijn. Je mag ook je eigen materiaal bij elkaar zoeken, zolang je er maar voor zorgt dat de leerling de Vlaamse eindtermen haalt.
Zorg ervoor dat de leermiddelen die je voorlegt ook relevant zijn en er genoeg variatie is (niet alleen boeken, maar ook documentaires, een app op een tablet…) - De tijd die besteed wordt aan het huisonderwijs: Geef je genoeg les? Is er voldoende tijd om de vooropgestelde onderwijsdoelen te bereiken?
- De evaluatie voorzien van de onderwijsdoelen: Hoe wordt er geëvalueerd? Wat wordt er met die evaluaties gedaan? Het is niet voldoende om na elk hoofdstuk geschiedenis een toets te geven. Je moet ook kunnen aantonen dat je iets met die toetsen doet. Als de leerling een onvoldoende haalt op de toets, herhaal je het hoofdstuk dan? Belangrijk is dat je, wanneer je kind de leeftijd heeft om examens te doen, kan aantonen dat je kind ingeschreven is in een examenschool of dat er examens staan ingepland.
Hoe verloopt een inspectie?
Meestal krijg je voor de eerste helft van het schooljaar bericht dat er inspectie op komst is. In de brief of e-mail staat een datum en uur. Het kan zijn dat die datum jou niet past. Hoewel er een zekere regelmaat en structuur wordt verwacht van huisonderwijzers, kunnen de inspecteurs niet verwachten dat we elke dag thuis zijn. Kun je niet op de dag die de inspecteurs voorstellen, vraag dan een andere datum aan.
Er komen altijd twee inspecteurs over de vloer. We raden je aan, zeker bij grotere gezinnen, de inspecteurs niet in je eentje te ontvangen. Huisonderwijzers mogen dan wel duizendpoten zijn, maar het overzicht, je materiaal en de kinderen bij zo’n controle bewaken, zou wel eens veel kunnen worden. De inspecteurs hebben normaal de verslagen van de laatste 3 jaren bij zich. Is het langer geleden dat je controle kreeg dan kennen de inspecteurs geen voorgeschiedenis.
Mag een inspecteur mijn kind overhoren?
De inspecteurs willen, behalve al het leermateriaal, ook de leerling zien. Ze mogen je kind niet ondervragen op kennis, maar proberen te evalueren of je kind niets tekortkomt. Het is een gevoelige kwestie en sommige inspecteurs voelen zich hier ook wat onwennig bij. Ze weten niet altijd goed wat ze moeten of mogen vragen.
Maak bij aanvang duidelijke afspraken. Zijn er specifieke onderwerpen die je liever bespreekt zonder de aanwezigheid van de leerling maak dat dan kenbaar. Vertel je kind ook op voorhand wat zo’n controle inhoudt. Ook zij weten graag wat hen te wachten staat. Als je je daarbij gemakkelijker voelt, kan je eventueel iemand vragen om je bij te staan. Zo kan er zich iemand ontfermen over de kinderen terwijl jij met de inspecteurs praat.
Wat heb je klaar liggen?
Je legt dus alles klaar dat enigszins kan aantonen dat jullie met onderwijs bezig zijn. Dat kunnen boeken zijn, maar ook getuigschriften, een zwembrevet, een agenda of een lesrooster… Leg eventueel een boekenlijst met ontleende materialen van de bibliotheek klaar, toegangskaartjes voor musea, een musical of toneelvoorstelling, foto’s van uitstappen… Kortom, alle mogelijke, tastbare bewijzen.
Uit een gesprek met de huisonderwijzer en het kind moet blijken waarmee je bezig bent en of je onderwijs voldoet. Jij en het kind krijgen hier dus de mogelijkheid het verstrekte onderwijs toe te lichten. Je kind wordt niet overhoord op kennis of vaardigheden! De inspecteurs beschikken enkel over voorgaande verslagen die maximum 3 jaar oud zijn. Dat betekent dat ze eigenlijk weinig (en meestal dus geen) voorgeschiedenis kennen. Om dat op te vangen, kan je zelf je kopie van voorgaande verslagen bij de hand houden. Nog beter is om het gesprek te starten met een korte toelichting. Hoe lang zijn jullie al bezig met huisonderwijs? Hoe zit jullie gezin in elkaar? Stel iedereen even voor. Waarom heb je gekozen voor huisonderwijs? Wat is jullie aanpak? Sommige inspecteurs hebben nog nooit een huisonderwijsgezin bezocht. Het is voor hen ook eenvoudiger als je hen helpt het beoordelingskader toe te passen.
Beschouw zo’n inspecteur niet als de grote vijand, maar wees open en eerlijk. Als je onderwijsaanbod correct en evenwichtig is, heb je immers niets te vrezen. Sommige inspecteurs hebben wel al wat ervaring met huisonderwijs. Hen kan je wel eens iets vragen, maar het is niet hun taak of verantwoordelijkheid om je hierbij te helpen. Het is evenmin hun taak om je in geval van tekortkomingen te adviseren hoe je dat moet corrigeren.
Wat als…
Wat als er volgens jou wel één en ander mis ging tijdens een controlebezoek? Je kan dan bij de inspectiedienst een klacht indienen. Het maakt trouwens niet uit of je inspectie negatief of positief uitdraaide. Je kan na een bezoek dat volgens jou niet correct verliep altijd een klacht indienen. Dat kan per email:meldpunt.onderwijsinspectie@vlaanderen.be. Op de website van de Vlaamse overheid kun je hier meer lezen over een klacht of melding bij de onderwijsinspectie.
Wat als je een negatieve beoordeling hebt gekregen? Met een negatieve beoordeling vergaat de wereld nog niet. Het betekent dat er wat tekortkomingen in je onderwijs vastgesteld zijn. Misschien wist je helemaal niets af van dat beoordelingskader. Of misschien heb je je onvoldoende voorbereid op het controlebezoek. Het zou ook kunnen dat je niet assertief genoeg was tijdens het gesprek en je daardoor niet echt goed hebt kunnen uitleggen hoe jullie onderwijs precies in elkaar zit of waarom je de dingen doet zoals je ze doet. In het verslag staat wat er volgens de inspecteurs niet in orde is. Je krijgt nu minstens 2 maanden de tijd om dat recht te zetten. Weet je zelf niet goed hoe dan kun je altijd contact opnemen met iemand van het VHoV.
De tweede controle wordt uitgevoerd door twee andere inspecteurs. Zo wordt je dossier uiteindelijk door vier verschillende mensen bekeken en komen er in het teamgesprek vier verschillende visies en meningen aan bod.
Hervatten
Om het huisonderwijs te kunnen hervatten na twee negatieve beoordelingen (en dus ook na inschrijving in een school) moet je kunnen aantonen dat de problemen of tekortkomingen die aan de basis van de negatieve beoordelingen lagen, weggewerkt zijn of worden. Het is de onderwijsinspectie die hierover oordeelt en toestemming tot hervatten verleent.
Lees hier meer over inspecties en leerplichtige kleuters: https://vhov.be/1065/leerplichtige-kleuters-inspecties-en-meer/.